Linux, kararlı çekirdeği, ağ yazılımlarının çeşitliliği ve kalitesi, performans/maliyet eğrisindeki konumu nedeni ile günümüzün en çok tercih edilen ağ işletim sistemlerinden olmuştur. Dışarıdan ve içeriden gelebilecek tehlikelere karşı gerekli önlemler alınmış bir Linux kurulu makine yıllarca hiç sorun çıkartmadan çalışabilmesine rağmen, her zaman için bunun aksi de mümkündür. Güvenlik ile ilgilenen herkesin bileceği gibi kesinlikle güvenli denilecek bir sistem tasarlanması mümkün değildir. Özellikle Internet' in yaygınlaşması ve kurumların iç ağlarını global ağa bağlaması sonucunda tehlike daha da artmıştır. Bu aydan itibaren Linux sunucu ve istemci bilgisayarlarda güvenliği artırmak için bazı faydalı bilgiler vermeye çalışacağız. Güvenli bir işletim sistemi Güvenlik, ciddiyet isteyen bir iştir. Tasarımına ilk aşamada yani, sunucunun kurulumundan önce başlanması gereklidir. Bilgisayarın ne amaçlı kullanılacağı bir çizelge üzerinde belirlenmeli ve temel işlevi dışında hiçbir yazılımın makine üzerinde bulunmasına izin verilmemelidir. Unutmamalıyız ki, hatasız bir program yoktur. Makine üzerinde ne kadar az program bulunursa, hatalardan etkilenme riskimiz de aynı derecede azalır. Eğer sunucumuz üzerinde çok önemli bilgi bulunduruyorsak RAID kontrol kartları bulunması kaçınılmazdır. Ayrıca yazılımın her ihtimale karşı düzenli olarak yedeklenmesi ve yedeklenmenin de mümkünse ayrı bir optik veya manyetik medya üzerine yapılması tercih edilmelidir. Güvenli bir Linux sistemin kurulumu Linux kurulumunda deneyimli bir kullanıcı, her Linux sürümünün kurulum programında bulunan tipik sunucu veya istemci seçeneklerinden birisini tercih etmemelidir. Eğer bilgisayarınızda tam bir hakimiyet kurmak ve üzerinde bulunan her yazılımın varlığından haberdar olmak istiyorsanız kurulacak bütün bileşenleri sizin seçmeniz gereklidir. Kurulum sırasında /var, /usr, /home dizinlerini ayrı disklere bağlamak genelde doğru bir yaklaşımdır. Bu sayede diskin yedeğinin alınması kolaylaşmakta ve disklerden birinde oluşacak bir hata sonucunda kaybedilen verinin minimuma indirilmesi sağlanacaktır. Eğer sunucuda maksimum güvenlik gerekli ise, Xwindows bileşenlerinin kurulmaması doğru bir karar olacaktır. Xwindows sistemi, bir istemci makinede işlemleri kolaylaştırmasına rağmen, çok büyük kod yapısı ve kodunda bulunması muhtemel onlarca hatadan dolayı çok büyük bir risk taşımaktadır. Elinizdeki Linux sürümünü çok iyi tanımalı, eğer ihtiyacınız olan sunucu yazılımlar bu sürüm ile birlikte geliyorsa onları sisteminize kurmadan önce versiyonları hakkında ayrıntılı bilgi edinmelisiniz. Örnek vermek gerekirse: Red Hat Linux 6.2 işletim sistemi kurulacaksa, bu sürüm ile birlikte gelen FTP sunucu paketi olan wu-ftpd-2.6.0 paketinde bulunan bazı güvenlik açıkları ve bunlardan faydalanan exploitler nedeni ile yeni kurduğunuz Linux sunucu birkaç dakika içinde kötü niyetli bir kişi tarafından ele geçirilebilir. Tavsiyemiz, az önce hazırlamanızı tavsiye ettiğimiz sunucunun görevi başlıklı listenize sizin için gerekli olacak yazılımlar listesini de ekleyerek sırası ile bu yazılımların Internet'teki ana sayfalarına göz atmanızdır. Örneğin az önce söz ettiğimiz Red Hat 6.2' deki güvenlik boşluğuna karşı wu- ftpd-2.6.1 sürümü kullanılmasının gerekliliği, sitenin ana sayfasında önemle duyurulmaktadır. Şimdi, Linux sunucularda yaygın olarak kullanılan bazı ağ servisleri ve bunlar hakkında en güncel bilgilerin bulunduğu Internet sitelerini listeleyelim. Paketin Adı Temel Görevi Web Adresi Wu-FTPD FTP Sunucu http://www.wu-ftpd.orgApache Web Sunucu http://www.apache.orgBind DNS Sunucu http://www.isc.org/products/BIND/qpopper POP3 Sunucu http://www.qpopper.orgCyrus IMAP Server IMAP Sunucu http://asg.web.cmu.edu/cyrus/Sendmail MTA Yazılımı http://www.sendmail.org Yukarıdaki web sitelerini ziyaret ederken, elinizdeki Linux sürümündeki yazılımların versiyonlarını kontrol ettiğinizde büyük ihtimalle en son sürüme sahip olmadığınızı göreceksiniz. Bu aşamada en doğru hareket, ilgili paketin tar.gz uzantılı kaynak kodunu sunucu makineye kopyalayıp, kodu derlemektir. Pek çoğumuza zahmetli gelen kod derlemeye başvurmamızın nedeni, yazılımların kaynak kod olarak dağıtılması ile rpm veya deb paketi olarak dağıtılmasına başlanması arasında geçen sürede sunucumuzun tehdit edilmesini istemememizdir. Güvenliği maksimize etmek için bir diğer önemli nokta da makinede C, C++ derleyici bulundurulmamasıdır. Eğer ileride bir gün gerekirse geçici olarak kurulması ve ardından tekrar kaldırılması doğru olacaktır. Bunun nedeni, makineye erişen kullanıcıların işletim sistemine zarar verebilecek bazı kodları derlemesini engellemektir. Ayrıca, çekirdek (kernel) kaynak kodunun da sistemde bulunması bazı tehlikeler ortaya çıkarabilir. Bunun nedeni ise bazı alt seviye güvenlik kırıcı programların kernel' daki C++ başlık dosyalarını kullanarak sistemde root kullanıcı hakkına sahip olmayı başarmasıdır. Bunu engellemek için en iyi yol, Linux çekirdeğinin kaynak kodunun sistemde bulunmamasıdır. Kurulduktan sonra silinecek bileşenler. Linux sisteminizi kurduktan sonra ilk yapılması gereken, bazı tehlikeli paketlerin sistemde bulunup bulunmadıklarının kontrolü olmalıdır. Tipik bir sunucuda aşağıda listelenen programların bulunması ya gereksizdir, ya da bir güvenlik boşluğu teşkil etmektedir. Bu nedenle özellikle gerekli değilse silinmeleri daha akıllıca olacaktır. git ve mc rsh, rlogin, rcp, rdate, rdist, rusers, rwall, rwho ntalk, talk telnet sunucu Xwindows ile ilgili her türlü program KDE, QT kütüphaneleri C, C++, tk, derleyici ve yorumlayıcıları Snmpd yazılımı NFS ve NIS ile ilgili her şey. routed tftp Grafik ile alakalı her şey. piranha, linuxconf at Multimedia ile ilgili her şey Pump mt-st eject mailcap apmd kernel-pcmcia-cs getty_ps isapnptools setserial kudzu gd pciutils rmt Yukarıdaki liste ile paranoyaklık boyutuna ulaşmış olabiliriz fakat hepimiz biliyoruz ki, güvenlik ciddi derecede paranoyaklık gerektirir. Ayrıca yukarıdaki listede yer almayan ve makinenize kuracağınızı varsaydığımız Apache, wu- ftpd, bind, sendmail gibi programları da şimdi sisteminizden kaldırmanız ve kaynak kodlarından derlemeniz tavsiye edilir. Kullanıcı hesapları Bir bilgisayar sisteminin kırılmasında izlenen yolların büyük çoğunluğu, makine üzerinde geçerli bir kullanıcı hesabına sahip olunmasından geçer. Güvenlik açıklarından faydalanmayı amaçlayan kötü niyetli kişiler bu sunucu üzerinde bulunan hesaplardan bir tanesini eline geçirdiğinde işi büyük ölçüde kolaylaşmaktadır. Bu nedenle ana makine üzerindeki bütün şifrelerin en az root kullanıcının şifresi kadar iyi korunması gereklidir. Sistemde kullanılan şifrelerin genel özelliklerini kısıtlamak mümkündür. Örneğin sistemdeki bütün şifrelerin minimum 5 karakter ile kısıtlı olması sağlanabilir. Bunun için /etc/login.defs dosyasına PASS_MIN_LEN n gibi bir ibare girilmesi gereklidir. Buradaki n sayısı şifrelerin minimum uzunluğunu belirtmektedir. Çok sık yapılan hatalardan bir tanesi de bir kullanıcının sisteme bağlanması ve uzun süre bağlı kalmasıdır. Bunu engellemek için de /etc/profiles dosyası içerisine TMOUT =7200 yazılması bağlı olan kullanıcının hiçbir işlem yapmadan geçirdiği 7200 saniye sonunda otomatikman sistemden atılmasını sağlar. /etc/exports dosyası Sisteminizde NFS, NIS gibi bir sistem kullanılmıyorsa, ki kullanılması pek tavsiye edilmez, /etc/exports dosyası içersinde herhangi bir şey olması gerekli değildir. Bu dosya NFS sunucular için paylaştırılacak dizinleri belirtir. Eğer NFS kullanılacaksa buradaki paylaşım listesi aşağıdakine benzer bir yapıda olmalıdır. /paylaştırılacak/dizin1 yetkili.makine.com.tr(ro,root_squash) /paylaştırılacak/dizin2 192.168.10.4(ro,root_squash) Yukarıdaki dosyada ro seçeneği, bu paylaşımın salt okunur olduğunu, root_squash seçeneği ise root kullanıcı yazma haklarına sahip herhangi bir koşulun olamayacağı anlamına gelir. /etc/security/console.apps/ dizini Red Hat Linux sistemlerde normal kullanıcıların makineyi kapatmak, yeniden açmak vb... özel haklara sahip olmalarını sağlayan bazı dosyalar bulunur. Bu dosyalar, /etc/security/console.apps dizininde bulunur. Buradaki bazı dosyaları silmek bizi beklenmedik sürprizlere karşı koruyacaktır. Aşağıdaki komutlar ile gereksiz bazı dosyaları temizleyelim. rm –f /etc/security/console.apps/halt rm –f /etc/security/console.apps/poweroff rm –f /etc/security/console.apps/reboot rm –f /etc/security/console.apps/shutdown Eğer sistemde root kullanıcı harici kimsenin Xwindows sistemini kullanmamasını istiyorsak yine rm –f /etc/security/console.apps/ dizini içindeki xserver dosyasını da silmemiz yeterli olacaktır. /etc/pam.d/ dizini Bir diğer güvenlik artırımı da pam.d sisteminde sağlanabilir. Red Hat sistemlerde /etc/pam.d dizininde bulunan betikler, yazılımların kullanıcıları nasıl yetkilendireceğini düzenler. Aşağıdaki komutları verdiğiniz takdirde kullanıcılar tehlikeli sayılabilecek bazı konsol haklarından mahrum edileceklerdir. cd /etc/pam.dfor i in * ; dosed '/[^#].*pam_console.so/s/^/#/' <$i> temp && mv temp $idone /etc/inetd.conf dosyası Bu dosya Linux makinenizin sunucu yazılımlarının pek çoğunu kontrol eder. Arka planda çalışan inetd adlı yazılım, bu dosyada belirtilen portlarda gelen istekleri dinleyerek bir istek karşısında yine bu dosyada belirtilen programın bir kopyasını çalıştırır. Bu şekilde hiç kullanılmayan ya da az kullanılan bazı sunucu yazılımların bellekte gereksiz yer kaplamaları engellenmiş olur. Dosyanın temel yapısı şu şekildedir. ftp stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.ftpd -l –a telnet stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.telnetd Bu dosya, sisteminizin güvenliği için en önemli dosyalardandır. Gerekli olmayan her şeyi kapatmalısınız. Örneğin makine ftp sunucu olarak kullanılmayacak ise yapılması gereken en doğru hareket ilgili satırın başına bir diyez (#) işareti koyarak bu servisi aktif halden kaldırmak olacaktır. Elbette ki bu servis kullanılmıyorsa, aynı zamanda makineden silmek doğru bir harekettir. Eğer bir servisin işe yarayıp yaramadığı hakkında tereddüde düşüyorsanız, o servisi kaldırın. Büyük ihtimalle işinize yaramayacaktır. Burada açık bırakacağınız her bir satır size bir güvenlik boşluğu olarak geri dönecektir. Örnek vermek gerekirse çok zararsız gibi görünen "echo" servisi, bu porta gönderilen her bilgiyi aynen geri göndermekle görevlidir. Eğer kötü niyetli birisi bu porta, sürekli işe yaramaz bilgi gönderen bir yazılım yazarsa, bu servis gelen saçma sapan karakterlerin hepsine birden cevap vermek isterken sistem kaynaklarının çok önemli bir kısmını tüketecektir. Aynı programın bir worm tarzında yazıldığını ve Internet üzerinde binlerce makineden aynı anda saçma sapan karakterler gönderildiğini varsayarsanız, sunucunuz büyük ihtimalle göçecektir. Bir diğer önemli madde ise her ihtimale karşı /etc/inetd.conf dosyasının haklarını kontrol etmeliyiz. Bu dosyanın hakları 600 yani sadece root kullanıcı tarafından okunabilir ve yazılabilir şekilde olmalıdır. Bu, aşağıdaki komut ile sağlanabilir. chmod 600 /etc/inetd.conf Bu dosyanın içeriğinden emin olunduktan sonra, bir daha root kullanıcı dahil kimse tarafından değiştirilmemesi için şu komut verilmelidir. chattr +i /etc/inetd.conf /etc/hosts.deny dosyası Bu dosya, ağ servislerinize ulaşmaya yetkili kullanıcıları kısıtlamaya yarar. Genellikle bu dosya içinde herkese bütün yetkiler kısıtlanır. Ardından sisteme girmeye yetkili IP adresi veya bilgisayar adları /etc/hosts.allow dosyası içinde belirlenir. Aşağıda standart bir /etc/hosts.deny dosyası görünmektedir. # Bütün erişim haklarını kapat!!!... ALL:ALL /etc/hosts.allow dosyası Bu dosya, /etc/hosts.deny dosyasında tamamen kapattığınız erişim haklarını bazı yetkili bilgisayarlara iade etmek için kullanılır. Örneğin sunucu makinenize sadece trlinux.com (195.244.37.241) alan adından ve sadece sshd adlı protokol ile erişilmesini istiyorsanız, bu dosyada aşağıdaki değişiklikleri yapmalısınız. sshd: 195.244.37.241 trlinux.com /etc/issue ve /etc/issue.net dosyaları Bu dosyalar, sisteminize konsoldan veya telnet yolu ile bağlanmak isteyen kişilere login: belirtkecinden önce gösterilen bilgi satırlarını içerirler. Bu, genelde kişiyi kullandığı sistemin bir Linux sistem olduğunu göstermesi açısından faydalı olabilir fakat, yüksek güvenlik gerektiren sistemlerde kullanılan işletim sistemi, kullanılan çekirdek(kernel) gibi bilgilerin kötü niyetli kişilerin eline geçmesi doğru değildir. Bu nedenle /etc/inetd.conf dosyasında telnet programını çalıştıran satırda in.telnetd sonuna –h parametresinin eklenmesi bu bilgilerin ekrana getirilmemesini sağlar. telnet protokolü, bir makineye uzaktan erişim amaçlı kullanılır ve üzerinden akan bilgiyi şifrelemeden gönderdiği için güvenli bir makinede bulunması kesinlikle tavsiye edilmez. Şifrelenmeden yollanan her türlü bilgi, bir sniffer yazılımı aracılığı ile rahatlıkla dinlenebilir. Bunu engellemek için ssh adı verilen protokolü tercih etmelisiniz. /etc/services Bu dosya, bir portta bağlanacak olan programa bir isim vermek amaçlı kullanılır. Örneğin 65000 nolu portu kullanan ve inetd aracılığı ile bu portu dinleyen bir Netbus tarzı bir worm programı yazılmak istendiğinde yapılması gereken, /etc/services dosyasında bu porta bir isim vermek ve /etc/inetd.conf dosyasında verilen ismi içeren ve bu porttaki istekleri işleyen bir program yazılması yeterlidir. Bunu engellemek için bu dosyada değişiklik yapmayı engelleyen şu komutun verilmesi yeterlidir. chattr +i /etc/services /etc/securetty dosyası Bu dosya root kullanıcının sisteme direk login belirtecinde kullanıcı adı ve şifresini girerek bağlanabileceği terminal aygıtlarını listeler. Bu dosya silindiği takdirde sisteme telnet ile bağlanan herkes kullanıcı adı olarak root verebilir. Bu çok büyük bir güvenlik açığıdır. Yapılması gereken eğer bu dosya yerinde yoksa yaratılması ve içine "tty1" yazılmasıdır. Bu sayede root kullanıcı sadece bilgisayarın önünde iken ve 1 nolu sanal terminali kullanırken sisteme direk bağlanabilir. /etc/passwd ve /etc/shadow dosyaları passwd ve shadow dosyaları birlikte, kullanıcı şifreleri ve hesapları hakkında ayrıntılı bilgiyi barındırır. Bu nedenle korunmasına özel önem verilmelidir. Internet' te yer alan pek çok hack- warez sitesinde, bir Linux sistemi kırmakla ilgili dokümanda bu dosyaların bir şekilde ele geçirilmesi ve ardından bir brute force programı yazılımı ile bu şifrenin güçlü bir bilgisayarda deneme yanılma yöntemi ile kırılması anlatılmaktadır. Bunun önüne geçmek gerçekten çok kolaydır. Yapılması gereken /etc/shadow dosyasının okuma haklarını normal kullanıcılardan kaldırmak olmalıdır. Bu işlem şu komutla gerçekleştirilir. chmod 600 /etc/shadow Kullanıcıların su komutu ile root kullanıcı olmalarının engellenmesi su komutu herhangi bir kullanıcının root şifresini bildiği takdirde root kullanıcı haklarına sahip olmasını sağlar. Bu çok büyük bir güvenlik riskidir, fakat engellemek mümkündür. /etc/pam.d/su dosyasının en tepesine aşağıdaki satırları eklediğimiz takdirde sadece wheel adlı ön tanımlı gruba üye olan kullanıcılar su komutunu çalıştırarak root kullanıcı haklarına sahip olabilirler. auth sufficient /lib/security/pam_rootok.so debug auth required /lib/security/pam_wheel.so group=wheel Artık sistemimizde wheel grubuna üye olmayan hiçbir kullanıcı root haklarına sahip olamayacaktır. Wheel grubuna aşağıdaki komut ile kolayca umut adlı bir kullanıcı eklenebilir. chmod –G10 umut Kullanıcıların CPU ve RAM kullanımlarını sınırlamak Bu Linux' un çok gelişmiş özelliklerinden bir tanesidir. Sisteme bağlanan kullanıcılara herhangi bir kaynak limiti verilmediği takdirde sistemi kırmak için özelleşmiş bazı programları çalıştırarak sistemi meşgul etmelerine ve belki de sonuçta başarılı olmalarına neden olunabilir. Aşağıdaki satırlar /etc/security/limits.conf dosyasına eklendiği takdirde root kullanıcı haricindeki kullanıcılar maksimum 20 tane proses açabilecek ve 5 MB bellek kullanabileceklerdir. hard core 0 hard rss 5000 hard nproc 20 Ardından bu özelliği aktif hale geçirmek için kullanıcılar sisteme bağlanırken kullanılan /etc/pam.d/login betiğine bu özelliğin belirtilmesi gereklidir. Sonuçta bu dosya aşağıdaki gibi olacaktır. #%PAM-1.0 auth required /lib/security/pam_securetty.so auth required /lib/security/pam_pwdb.so shadow auth required /lib/security/pam_nologin.so account required /lib/security/pam_pwdb.so password required /lib/security/pam_cracklib.so password required /lib/security/pam_pwdb.so nullok session required /lib/security/pam_pwdb.so session required /lib/security/pam_limits.so Linux işletim sistemi, doğru ellerde dünyanın en güvenli işletim sistemi haline getirilebilir. Fakat, pek çoklarının düşündüğü gibi bu özelliklerin pek çoğu aktif olarak gelmez. Doğru amaçlar için konfigüre edilmiş bir işletim sistemi yaratmak için çok çalışmalı ve Linux dünyasında duyurulan güvenlik uyarılarını dikkate almalısınız. ___________________ CODER BY HadroC